کورده‌واری

گویش و ادبیات کردهای منطقه قروه- کوردی ناوچه‌ی قوروه

کورده‌واری

گویش و ادبیات کردهای منطقه قروه- کوردی ناوچه‌ی قوروه

کورده‌واری

گویش و ادبیات کردهای منطقه قروه مهجور مانده و از کتابت دور شده است. این وبلاگ شاید آغازی باشد برای پرداختن به این مهم و ثبت رسوم و سنن و شعرهایی که در حال فراموشی است. امیدواریم علاقمندان ما را در این کار یاری فرمایند.
https://telegram.me/kurdawary_ghorwa

ته­ وقی

نه‌قڵیان کردوه که  له مه‌نته‌قه‌ی کشمیر،شکارگایک خوه‌ش و گه‌ش، برچاوی وه‌ک خوه‌ر ئه‌دره‌وشیا‌ که له جوانی و قه‌شنگیا په‌ڕی ڕه‌شی قه‌ڵا وه‌ک په‌ڕی تاووس گه‌ش  ئه‌هاته به‌رچاو و په‌ڕی گه‌شی تاووسیش وه‌ک په‌ڕی قه‌ڵای ڕه‌ش.

له ئه‌و شکارگادا مه‌ل و گیاندار هه‌رتا بیژی فره‌، بوو شکار، هات و چوو نه‌چیره‌وان وه چه قرار.

قه‌ڵا ره‌شکه‌یک له بان داری به‌رز، پڕ چڵ و گه‌ڵا و به‌ته‌رز، له ناو لانه‌گه‌ێ خوه‌یا، له ئان سه‌رگه‌رمی سه‌ێری ده‌ورووه‌ریا، له کوتبڕا، چاوی که‌فته نه‌چیروانی شڕه بار که داویک ها له بان شانی و تێ بوو شکار.

قه‌ڵا خووف هاته دڵیا. له به‌رخوه‌یه‌و وتی:" داخۆم بوو گیان من هاتگه یا که‌سیتر؟ من ئه‌وێسم دا بزانم چا ئه‌کا؟"

نه‌چیروان هات و داوی داخست و دانه‌ی ڕژان و خوه‌ی داگرت.

دۊای(دُیای) تاوی، بڕه‌ی که‌وتر هاتن. که‌وتری وه ناو ته‌وقی سه‌ر ده‌سه‌یانۊی. سه‌ڵایان له ده‌سیاو.

که‌وتره‌گان دا دانه‌یان دی، بیریان له خوه‌یان بڕی،  هه‌ڵه‌وپه‌ڵه، ته‌پیان دا سه‌ر دانه خواردن. دانه‌یان دی و داویان نه‌دی. گشتیان که‌فتنه داو. شکارروانیش وه فیس و بزه‌ی لێو،  نه‌رمه نه‌رم ڕایکرت بیانگرێت.

که‌وتره‌کان ده‌سیان کرده په‌له‌قاژه و هه‌ڵفڕین و دافڕین. هه‌ر کس بوو خوه‌ی؛ که به‌شکه‌م خویان ڕسگار که‌ن

ته‌وقی وتی: "ئایسه وه‌خت هاوار و قیژواژ و فڕه‌فڕ نیه . ئه‌شی له‌به‌را، هه‌رکه‌س رسگاری گشتمان له به‌ر چاو بگرێ، نه هه‌ر که‌س بوو خوه­ ێ. باشتره گشتمان  ده‌س که‌ینه یه‌کی و هێز به‌ین دا داوه‌گه هه‌ڵکه‌نین و هه‌ڵیگرین بیوه‌ین، دا بتانین وه رسگاری خوه‌مان دڵ خوه‌ش که‌ین ".

گشتیان وه قه­ و‌ڵ ته‌وقییان کرد و داویان هه‌ڵگرت و نه‌چیره‌وانیش شوێنیانی گرت که شایه‌ت شه‌که‌ت بوون .

قه‌ڵایش له به‌ر خوه‌یه‌و وتی منیش ئه‌چمه شوونیانا دا بزانم ئاخری ئه‌وێده چه؟چوون ڕوژگار له­ ی بازیگه‌له فره‌ی هه‌س، با چتیگ فێر بووم بوو دوا ڕوژگار که ئه‌وێته سه‌ڵاحی بوو ڕۊ وه رۊ بۊن (ڕُی وه ڕُی بُین)ته‌ک قه‌زا و قووره‌تا.

ته‌وقی چاوی وه شکاره‌وانه‌گه‌وه‌ی که ها شوێنیانه‌و. وه هاوڕیه‌گانی وتی:" ئه‌ی رۊ(ڕُی) داماڵیاگه دا له چاوی گوم نه‌وین، واز ناێرێ و دڵ هه‌ڵکه‌نه‌ی خومان ناوێ؛  باشتره ڕیه‌گه‌مان بگوڕین و بچین به‌ره‌و نا ئاواییه‌کان و داره‌گان، با ئیتر نه‌مانوێنی و ناههمی و نائومید بوێدو بگه‌ڕێده‌و. منیش ئا له‌ی ده‌ور وه‌ره مشکیگ هه‌س ڕه‌فێقمه،  ئه‌یژم په‌ت داوه‌گه بقرتنێ "‌

که‌وتره‌گان قسه‌گه‌یان نیا بان چاوه­ و، ریه‌گه‌یان گۆڕا و شکاره‌وانیش گه‌ڕیاوه.گه‌ینه لای ماڵ مشکه‌گه. وه که‌تره‌گان وتی بنیشینه‌و. گشتیان نیشتنه‌و.

ناو مشکه‌گه "زبرا "ی.  دا حه‌ز که‌ی  زیره‌ک و زانا، سارد وسۊر(سُیر) چه‌شتگ و دنیا دیده. له ناو ماڵیا سه‌د دانه ڕیه ڕاکردنی که‌نی و بوو رووژ ته‌نگ و گرفتاری، که گشتیدرگا‌یان به ناو یه‌که‌وه‌ی. که له  ته‌جره‌وه زانایی خوه‌ی بوو دواڕوژگار درووسی کردۊ.(کردُی).

ته‌وقی قاوی کرد که:" بێه ده‌یشته‌و" زبرا پڕسی: کیه؟  ناو خوه‌ێ وت و زبرا هاته ده‌یشته‌و. وه‌ختی دی ته‌وقی ئه‌سیری به‌ن و به‌ڵا و وه‌یشۊمه ­س (وَیشُیمه) فرمیسکی به‌ره‌و بۊ و مشت مشت ئاو ئه‌هاته چاویا.

وتی:" ئه‌ی ڕه‌فێقی خوه‌شه‌ویس! کی توی ئه‌سیری سزا و کوێره‌وه‌ری کردوه؟ "

وتی:"به‌ڵای ئاسمانی خستمیه ناو زقاو و گێژاوی به‌دبه‌ختی ".

مشک دا ئه‌وه‌یه ژنه‌فت،  وه‌تاو داپه‌ڕی په‌ت پاێ ته‌وقی بۆڕێ.

ته‌وقی وتی:"له‌به‌را به‌ن پای ڕه‌فێقانم بۆڕه "

وتی:"بووچه هه‌ر ئه‌ی قسه ئه‌یژیده‌و؟  مه‌گه‌ر موقه‌ییت گیان خوه‌ت نه‌تی؟ گیانت بیوه ملده‌و؟ ئاخر خوه‌تیش حه‌قت هه‌س "

وتی:" لێم مه‌گڕه (لێم ببوره)  من کاروه‌ده‌س و ڕێبه‌ر ئه‌وانم، حه‌قیان ها سه‌ر شانم. وه‌ختی ئه‌وان حه‌ق و وه‌زیفه‌ی خوه‌یان  وه جی  هاورد، وه بوونه‌ی ئه‌وانه‌و منیش له چنگ مه‌رگ ده‌رچۊم، منیش  ئه‌شی له سه‌ر خوه‌مه‌و نه‌یلمه‌ێ و گه‌وره‌یی خوه‌م بوه‌مه ڕیه‌و. زاتم ئه‌چی له به‌را من رسگار که‌یدوو، ئازار بوێنی  و بڕه‌یگ له یاره‌گانم ئه‌سیر بمێنن. وه‌لی ئه‌گه‌ر من ئه‌سیرووم، هه‌زار شه‌که‌تیش بوی،ته­ مه‌ڵی ناکه‌ی و دڵت نه‌تێ وێڵم که‌ی.  تازه ئیمه له ئان به‌ڵا، پاوه‌پای یه‌ک شه‌ریکۊنه،  له ئان ئاساییشتا هاوکاری فره‌تر لازمه؛ ئه‌نه سه‌ر قسه ئه‌ده‌ینه ده‌س به‌تاڵ وێژه‌و خراومان بیژن".

مشک وتی:"ئه‌وه له گه‌وره‌یدانه .ئا وه‌ی مه‌جاز باش و ئه‌اخلاق په‌سه‌ن ئیوه، زیاتر له چاو و دڵ ڕه‌فێقانت  جی ئه‌گرن و فره‌تر سه‌رت پێ ئه‌سپێرن ".

جا وه شه‌وق و زه‌وقه‌و گشت په‌ته‌گانی بڕی و ته‌وقی و یاره‌کانی ئازاد و ڕسگار بۊن. (بُین).

وه­ رگێڕ(موته رجم):که‌یوومه‌رس گه‌ڕووسی

موافقین ۱ مخالفین ۰ ۹۵/۰۴/۱۷
گروه نویسندگان

نظرات  (۲)

ده س خوه ش ئای گه روسی
۱۷ تیر ۹۵ ، ۱۵:۱۳ گروه نویسندگان
مانی نه وی ئالی و زه ریفو.

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی