"دنیا ته مه و دنیا تووز "/ ظاهر سارایی
دنیا ته مه و دنیا تووز، دنیا گه رته چۊچانه
که سێ که سێ نیه ناسێ ،گیشتێ ده م ئه ڵپێچانه
نه بوو هه ناس ِ عشقه ، نه رووژنای راسی
دنیا خراو ، دنیا گه ن ، دنیا دروو ده سانه
زه مین زه رد و زه مان زه رد ، ئاساره و ئاسمان زه رد
کوتێ داخیم کوتێ ده رد ، دة ئێ زه رده لۊلانه
ته و ئه ڵکزان سقانم ، له رز ئه ڵچه قان دنانم
گیانم بۊه په ته سوو ، ده ێ ئاگر گڕانه
شڵه ێ شه ڕه و و گڕه ێ نار، گرمه ێ گورگه و هافه ێ مار
یه که ێ به خته ؟ بێداده ، یه که ێ تاڵه س؟ تاڵانه
هه م زه رده واێ په ژاره س ، هه م سه رده واێ په شێوی
روو ده ێ زه رده زه مانه، وه ێ ده ێ سه رده ساڵانه
ئاگر ها ده ده رۊنم ، زه هراو ها نام ِ خۊنم
ئووخه یم پڕ ده ئاخه ، ژیانم پڕ ده ژانه
زه مین زه خم و زه مین زار ، زه مین ژه هر و زه مین ژار
زه مین په لامێ بڕێا ، زه مین بێ ئاسمانه
باڵ فرێشته رزیا ، باخ بهه ێشت ئه ڵکزیا
دووزه خ هفاو دا دنیا ، ئێ ئژدهاێ خوڕانه
ئێ بار پڕ ئه نیشه ، ئاخر ئه ڕا چه کیشیم
ئێ هه مگه عه زاوه، ئاخر ئه ڕا چه مانه ؟
وڵ که خیاڵ هاتگ ، بڕواکن ئێ هه ناسه
وڵ که په ژاره ێ ناتگ ، مه س بوو ده ئێ ئه لانه
تووز تیه ڵه و ته م ره ش ، کول که فتنه که ش ئه ڵ که ش
که س ده ر نیه چوو وه بێ به ش ، مه ردم ! ده ئێ قڕانه
داره ێل ئه ڕاچه هشکن ،گوڵه ێل ئه ڕا نیه وشکن
قه ناریه ێل ِ دڵ ته ڕ ، بێ ده نگ ئه ڕا وسانه
ئه وره ێلمان مه زووکن ، تافه ێلمان مه رێژن
نه تافه تاف ِ رێژاو ، نه نم نم ِ وارانه
نه رووسه مێ دیاره نه یشه ئسفه ندِیارێ
نه شوون ِ قاره مانه ، نه نوون ِ پاڵه وانه
نه دین ماگه نه ئێمان، ساهڵ ره م که ێ ده سا مان
هووش و گووش و پووسمان ، پڕ ده شه ڕ و شه ێتانه
زه مانه پاوه مانگه ، ئه وجار ئه ڵامه ت ئاورد
ئێجار بزانیم چه زاێ ، ئێ ژن ِ زاوه رانه
شکیا دڵ و پێشتمان ، کردنه ئاڵێشتمان
گم بۊمنه گێشتمان ، ده ئێ چوارده رێانه
نه چةفتیمن نه راسیم ، نة گه نیمن نه خاسیم
بڕێ خوه مان مه ناسیم ، مایمه ده ێ نام مه رزانه
زوانمان شێویا ، بۊه وه فر و تێویا
تێوێگوه جوور وه فر ، هه ر که س ک بێ زوانه
په لام ئه و کی بوةیمن ، ده ێ زه رد ِ بێ زه واڵه
هاوار ئه و کوو بکیشیم ، ده ێ هۊچ بێ هچانه
بڕێ گورگن - دنان هار- ، ده ێ جه نگه ڵ جنوونه
بڕێ وه رکن- وه ره لا -، ده ێ ده ێشت ِ بێ شوانه
بارێ ها بان ِ کووڵم ، چنه کۊه ێ بانکووڵه
قیڕه ێ ها قوڕن ِ دڵم ، چنه قڵاقیڕانه
خوزه و رها بۊاتایم ، رووژێ وه کام و حه زره ت
ده ئێ زرپ و زوورانه، ده ئێ گورز و گووچانه
خوه زه و واران بوارێ ، ده ێ هه ڵه ت ِ هه ڵاکه
خوه زه و شةفةق بوشکێ ، ده ێ شه و ِ بێ به ێانه
قسیه م راسه شه که ته ، خوه زه و نامه ێ ئمێده
شێعرم راسه له ت له ته ، به زه ی نامه ێ ژیانه
واژه نامه
ته م : مه و میغ / گه رته چۊچان : گردباد / ده م ئه ڵپیچانه : صورت خود را با دستمال پنهان کرده اند / هه ناس : نفس / رووژنای : روشنایی / ئاساره : ستاره /دروو ده سان : دروغ وحیله و تلبیس / کوت : نصف / ئه لکزان : سوزاند ، البته این فعل معمولا برای سوزاندن سطحی به کار می رود مثل سوزاندن مو و نظایر آن / زه رده لۊلان : به قیاس " وه فره لۊلان " بارش برف زیاد همراه با باد – ساخته شده است و در این جا به جای برف زردی می بارد /ئه ڵچه قان : لرزش بر اثر سرما / په ته سوو : پارچه ی سوخته /گڕان : برافروخته وفروزان / شڵه : شعله / گرمه و هافه : صوت اند برای حرکت و هجوم گرگ و مار / زرده وا : باد زرد /په شیوی : آشفتگی / ژیان : زندگی / ژان : درد /په لام : پناه / هفاو دا : بلعید /خوڕان : غران /ئه نێش : رنج و درد و نظایر آن / بڕواکن : بقاپ /تووز تیه ل : گرد و غبار تلخ / ته م ره ش : مه و ابر سیاه و سرمه ای رنگ / قران : مرگ و میر عمومی /په ژاره : غم و درد /مه زووک : نازا و سترون / مه رێژ : خودم ساخته ام به معنای چیزی که نمی ریزد / رێژاو : آبشار / شوون : نشان / پاڵه وان : پهلوان /ساهڵ: جن / سا : سایه / پاوه مانگ : پا به ماه ، زنی که وقت زایمانش فرا رسیده است / ئڵامه ت : موچود عجیب الخلقه ، پتیاره / ئێجار : این بار / زاوه ران : زائو / ئاڵێشت : عوض کردن ، در این جا به معنای مسخ کردن / چوارده ریانه : راه چهارده شعبه ، کنایه از سردرگمی و آشفتگی / نام مه رزان : میان دو مرز ، بینابین دو چیز / تێوێگوه : ذوب می شود / هۊچ بێ هچان : برساخته ی خودم است به معنای هیچ مستمر و پیوسته/بڕ: عده ،گروه /وه رک : بره / وه ره لا : بی چوپان / شوان : چوپان / بانکوول : نام کوهی در ایوان / قیڕه : فریاد / قلاقیران : نام کوه معروف ایلام /خوزه و : کاش / هه ڵه ت : بیابان گرم / بوشکێ : بشکفد / شه و بێ به ێان : شب بی صبح / شه که ت : خسته / خوه زه ونامه : نامه ای مشتمل بر آروزها و ای کاش ها /به زه ی نامه : رنج نامه / له ت له ت : پاره پاره
از وبلاگ: ایلام آسو
