«آیین چراغ خاموشی نیست.»
سر آغاز
*زبان، گویش و لهجه
زبان به معنی اعم آن هر نوع نشانه یا قراردادی است که پیامی را به میان افراد یک جامعه می برد. گویش‌ها(dialect) شاخه‌هایی از یک زبان واحد هستند که از نظر آوایی، واژگانی و دستوری با هم تفاوت های بسیاری دارند و فهم آن ها نیاز به آموزش دارد. لهجه (accent)صورت تغییر یافته ای از یک زبان است که برای سخنگویان آن زبان قابل فهم باشد . لهجه ها معمولا تنها تفاوتهای آوایی و واژگانی ( کمتر دستوری ) با یکدیگر دارند. هر لهجه دارای گونه های زبانی نیز هست که وابسته به شغل، تحصیل، سن و جنس گویشور است.(دکتر ایران کلباسی، گفتاری پیرامون زبان، گویش و ...)
بر پایه‌ی این آغاز کوتاه می‌توان گفت زبان کردی علاوه بر گویش‌های گوناگون کرمانجی شمالی(هکاری، خراسانی، بادینانی و ...)، کرمانجی مرکزی( سورانی، مکریانی، اردلانی ، جافی و ... ) و کرمانجی جنوبی (کرماشانی، کلهری، گروسی، ایلامی، قروه ای و ...) دارای لهجه‌ها و گونه‌های فراوانی می‌باشد؛ که در منطقه‌ی قروه این گوناگونی لهجه تأمل‌انگیز است و چون منابع مکتوب تاریخی ویژه‌ی این منطقه تألیف نشده و در دسترس نیست نمی‌توان با صراحت و قطعیت درباره‌ی آن سخن گفت: که چگونه این همه تنوع در یک ناحیه‌ی جغرافیایی می‌تواند وجود داشته باشد؟1
اما می‌توان گفت که کردها در درازای تاریخ ـ به ویژه تاریخ معاصر ـ مدام کوچانده می‌شدند؛ یا با انگیزه‌های سیاسی یا گاه اقتصادی. بر همین اساس می‌توان به این برداشت رسید که همان کوچش خود می‌تواند از علل گوناگونی و فراوانی لهجه‌ها در این منطقه باشد که این مسئله زیاد وابسته به موضوع بحث نیست و از آن می‌گذریم.
*جغرافیای منطقه‌ی قروه و تأثیر آن بر زبان ساکنانش
