اهمیت حفظ جایگاه زبان مادری /چرو طلائی

هر زبانی، فرهنگی را در دورن خود حفظ می کند. گوشه هایی از این فرهنگ، می تواند برای زندگی همه انسان ها مفید و درسی از گذشتگان برای نسل های بعدی باشد.

روز دوم اسفند، برابر با 21 فوریه از طرف یونسکو به عنوان "روز جهانی زبان مادری" نامگذاری شده است که این نامگذاری در کنفرانس یونسکو به منظور کمک به تنوع زبانی و فرهنگی انجام شده و مجمع عمومی سازمان ملل متحد، سال 2008 را سال جهانی زبان ها نامگذاری کرد. هر ساله در سراسر دنیا به مناسب این روز، همایش ها و برنامه متنوعی برای ارج نهادن به زبان مادری و تقویت هویت بومی برگزار می شود.

سازمان یونسکو، همه‌ کشورهای عضو خود را به استفاده از زبان مادری در آموزش تشویق کرده و آموزش به زبان مادری را یک حق برای همه‌ کودکان می داند. از طرف دیگر، آموزش به زبان مادری می‌تواند سبب کاهش تبعیض و تنوع فرهنگی شود.

روز جهانی زبان مادری برای نشان دادن و حفاظت از تنوع زبانی و تشویق و ترغیب مردم جهت بسط و گسترش زبان مادری است که این امر سبب گسترش فرهنگ صلح و تنوع فرهنگی می‌شود.

در ایران، همایش‌های مختلفی با موضوع زبان مادری در میان اقوام مختلف برگزار می‌شود. انجمن های مردمی، فعالان اجتماعی، نویسندگان شخصیت های فرهنگی و اجتماعی، همواره درباره آموزش به زبان مادری و تدریس آن در مدارس تاکید  و آن را لازم الاجرا می دانند.

 به عقیده فعالان عرصه اجتماعی، زبان، آداب و رسوم، آیین­ها، مناسک ویژگی های واقعیت تنوع زیبایی های اقوام­ هستند؛ بنابراین هر گونه پیشرفت و ترقی جوامع، عمدتا بر ویژگی های پویایی قومی و زبانی بستگی دارد.

امسال در کردستان، موضوع زبان مادری از طرف فعالان اجتماعی، فرهنگی و انجمن های مردمی، مورد توجه قرار گرفت .برنامه و همایش هایی به مناسبت روز جهانی زبان مادری برگذار شد. در شهرستان بانه نیز فستیوالی به نام «ناسنامه من»به معنی شناسنامه من، با همکاری انجمن های پاژین، نوژین، هوژان، انجمن ادبی به روژه، سوما و اتحادیه های کارگری  برگزار شد. خوشبختانه با استقبال گسترده مردم رو به رو بود.

این فستیوال در کردستان برای اولین بار و با تاکید بر حفظ زبان مادری و هویت بومی برگزار شد؛ چراکه در بیانیه سازمان یونسکو تاکید شده هر کس نتواند به زبان مادری خویش بنویسد و صحبت کند، بی سواد محسوب می شود.

آموزش و تکلم با کودکان به زبانی غیر از زبان مادری، ضربه‌ ای جبران ناپذیر به آنها می‌ زند و به تدریج باعث فراموشی و نابودی زبان مادریشان که بایستی هویت خود را با آن بسازند، خواهد شد.

متاسفانه به باوری غلط  برخی از والدین از تکلم با کودکان خود به زبان مادری امتناع نموده و مهمترین دلیل خود را برای آموزش ندادن زبان مادری به آنان، لطمه به روند یادگیری زبان رسمی می‌دانند. در صورتی‌ که عدم آموزش زبان مادری به کودکان، نتیجه‌ معکوس می‌ دهد و هنگام صحبت کردن این دسته از کودکان به زبان رسمی، شاهد لغات اشتباه همراه با لهجه ‌ای غلیظ و تلفظ اشتباه کلمات خواهیم بود که یکی از عوامل موثر در بروز چنین پدیده‌ ای، نادیده گرفتن و کم اهمیت شمردن ارزش زبان مادری است. 

متاسفانه در ایران به این مهم تا به امروز توجه نشده و زبان فارسی به عنوان زبان رسمی در مدارس تدریس شده است و کودکان از زمانی که می خواهند آموزش را آغاز کنند، باید به زبانی غیر از زبان مادری خود که سخن گفتن را با آن آغاز کردند، آموزش ببینند.این امر خود باعث می شود روند آموزش به کندی پیش برود. متاسفانه گاهی هم شاهد دور شدن دانش آموزان از مدارس و در نتیجه بی سوادی جامعه می شود.

در کشور ما اقلیت های بسیاری زندگی می کنند و هر کدام از این اقلیت ها زبان های خاص خود را دارند و هر کدام از این زبان ها دارای لهجه ها و گویش های  متنوعی است. به عنوان مثال: زبان کردی که یکی از زبان های رایج در ایران است، داری چندین لهجه و گویش می باشد. با وجود تنوع و گستردگی این زبان، هنوز اجازه تدریس و آموزش را از طرف نهادهای رسمی کشور به آن داده نشده است.

 اگر چه طبق اصل 19 قانون اساسی، آموزش به زبان کردی، محدودیتی ندارد؛ اما در عمل، امکان آموزش به این زبان در سیستم آموزشی تا به امروز فراهم نشده است.

  شایسته و ضروری است در ایران نیز که اقوام و ملت های مختلف با زبان ها و گویش های متفاوت را در دل خود جای داده، در حفظ و گسترش این زبان ها کوشش شود و مسئولان با اقداماتی همچون، ایجاد نشریه‌های مختلف و چاپ کتب درسی و غیر درسی به زبان های مناطق مختلف، فرهنگ‌ سازی از طریق رسانه‌های دیداری و شنیداری و ساخت برنامه‌هایی با زبان این مناطق، استفاده از نظرات کارشناسان در برنامه‌ های تلویزیونی جهت تاکید و ترویج اهمیت زبان مادری، برگزاری کارگاه‌ها و کلاس های آموزشی گام مثبتی در حفظ و گسترش این زبان ها و گویش ها که پشتوانه‌ ی عظیمی برای تقویت زبان رسمی هستند، بردارند.

ماهنامه گزارش